HPV, Δυσπλασία Τραχήλου

Τα τελευταία δέκα χρόνια έχει γίνει πολύ λόγος από τα ΜΜΕ γύρω από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων ή HPV (Human Papilloma Virus). Παράλληλα έχει δημιουργηθεί και μεγάλη αναστάτωση για τις συνέπειες της λοίμωξης από τον συγκεκριμένο ιό. Δικαιολογημένα?

Σημεία "κλειδιά" για τον ιό HPV:

• Τρεις στους τέσσερις ανθρώπους (τουλάχιστον το 75% ανδρών/γυναικών) θα μολυνθούν σε κάποια περίοδο της ζωής τους, από τον ιό HPV.
• Δεν μεταδίδεται ΜΟΝΟ από τη σεξουαλική επαφή γενικά από οποιαδήποτε επαφή "δέρμα με δέρμα".
• Δεν επηρεάζει τη γονιμότητα.
• Η λοίμωξη στον άνθρωπο τις περισσότερες φορές είναι χωρίς συμπτώματα και "θεραπεύεται" αυτόματα χωρίς κάποια αγωγή μετά από παραμονή του ιού στα κύτταρα για ποικίλο χρονικό διάστημα (μέσος όρος από 6 έως 12 μήνες και σχεδόν το 90% αυτών μεχρι 2 έτη).
• Ο ιός ΔΕΝ "ζει" για πάντα μέσα στα κύτταρα που προσβάλει. Ο χρόνος παραμονής ΝΑΙ ποικίλει.
• Το είδος της βλάβης που προκαλεί ο HPV εξαρτάται από το τύπο του ιού (χαμηλού ή υψηλού ρίσκου) ΚΑΙ την κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού την περίοδο που προσβάλλεται από τον ιό (όπως και σε κάθε λοίμωξη από οποιοδήποτε ιό ή μικροοργανισμό).
• Έχουν αναγνωρισθεί περίπου 190 στελέχη του ιού HPV.
• Στον άνθρωπο έχουν αναγνωρισθεί 60 στελέχη απο τα οποία 40 περίπου, (15 υψηλού ρίσκου και τα 25 χαμηλού ρίσκου) προκαλούν σχεδόν το σύνολο των λοιμώξεων και βλαβών.

Οι βλάβες που προκαλεί ο HPV και η αντιμετώπιση τους, συνοψίζονται σε τρεις ομάδες:
Ι). Τα κονδυλώματα ή θηλώματα (ακόμα και κάποιες μυρμηκιές - plantar warts).
Πρόκειται για ορατές δερματικές βλάβες στα χείλη, στο πρωκτό στους γλουτούς στο πέος και σπανιότερα στις φωνητικές χορδές. ΔΕΝ οδηγούν σε καρκίνο. Μοιάζουν με μικρές ελιές στο χρώμα του δέρματος με ενίοτε ένα ελαφρά ανώμαλο περίγραμμα (σαν του κουνουπιδιού) και μέγεθος συνήθως "σουσαμιού ή φακής". Μπορεί φυσικά να φτάσουν και σε αρκετά μεγαλύτερο μέγεθος αν και είναι σπάνιο σε γυναίκες που επισκέπτονται το γυναικολόγο ή γενικά φροντίζουν να ελέγχονται περιοδικά. Τα κονδυλώματα προκαλούνται από περίπου 25 στελέχη HPV που θεωρούνται και χαμηλού ρίσκου (low risk) με πιο συχνά τους 6 και 11. Υπάρχουν τοπικές κρέμες ή διαλύματα που "καίνε" τα κονδυλώματα και είναι καλή θεραπεία ειδικά για λίγα και μικρά κονδυλώματα. Στα πολλά ή μεγαλύτερα κονδυλώματα, συνήθως απαιτείται καυτηρίαση με διάφορες μεθόδους (Laser, ηλεκτροδιαθερμία κλπ με ίδια - συγκριτικά - αποτελεσματικότητα).

ΙΙ). Η δυσπλασία του τραχήλου (ή του αιδοίου, του πρωκτού κλπ.).
Αποτελεί μικροσκοπική προκαρκινική βλάβη που διαπιστώνεται συνήθως αρχικά με το τεστ PAP (με την ορολογία LGSIL ή HGSIL) και επιβεβαιώνεται συνήθως μετά από κολποσκόπηση και βιοψία τραχήλου (με την ορολογία CIN I, CIN II ή CIN III που σημαίνει αντίστοιχα ήπια, μέτρια ή σοβαρού βαθμού δυσπλασία).
Η δυσπλασία προκαλείται είτε από χαμηλού (low risk) είτε υψηλού ρίσκου (high risk) στελέχη HPV.
Οι χαμηλού ρίσκου ιοί κάνουν ελαφρές δυσπλασίες (LGSIL / CIN I) με τη πλειοψηφία αυτών να υποχωρούν αυτόματα χωρίς θεραπεία, μόνο με παρακολούθηση. Αντιθέτως, οι υψηλού ρίσκου ιοί προκαλούν συνήθως επίμονη λοίμωξη που ενώ αρχικά ξεκινά από μία ήπια δυσπλασία έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να προχωρήσει σε μέτρια ή και σοβαρή δυσπλασία σε ένα βάθος αρκετών, συνήθως 3-5, ετών . Η σοβαρή δυσπλασία πλέον, σε ένα μικρό ποσοστό πάλι, εξελίσσεται σε καρκίνο του τραχήλου (ή του αιδοίου, του πρωκτού, του πέους κλπ.).
Ευτυχώς το Test PAP ακριβώς μας προειδοποιεί για τέτοιες δυσπλασίες. Αν βρεθεί κάποια δυσπλασία τότε ο ιατρός κάνει κολποσκόπηση και αναλόγως μπορεί να πάρει βιοψίες από τα σημεία που είναι πιο ενδεικτικά δυσπλασίας Εικόνα 2. Αναλόγως την κάθε περίπτωση μπορεί να παρακολουθηθεί για ένα διάστημα μέχρι να υποχωρήσει ή να γίνει καυτηρίαση της βλάβης. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις δυσπλασίας γίνεται κωνοειδής εκτομή τραχήλου με LASER, ηλεκτροδιαθερμία ή νυστέρι (Cold Knife Cone -CKC). (παραπάνω εικόνα, σχήμα 3).

ΙΙΙ). Ο καρκίνος του τραχήλου (του αιδοίου, του πρωκτού και του πέους, ενώ πολύ σπάνια ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα και του λάρυγγα).
Οι παραπάνω καρκίνοι προκαλούνται από περίπου 18 στελέχη HPV, ΠΑΝΤΑ υψηλού ρίσκου (high risk) με πιο συχνά τα στελέχη 16 και 18. Σχεδόν πάντα ο καρκίνος στα παραπάνω όργανα οφείλεται σε εξέλιξη προϋπάρχουσας επίμονης, επί σειρά ετών, σοβαρής δυσπλασίας, στο αντίστοιχο όργανο και σχεδόν πάντα σε ασθενείς που ΔΕΝ κάνουν κυτταρολογικό ετήσιο έλεγχο με τεστ Παπανικολάου (παραπάνω εικόνα, σχήμα 1). 

INFO: Τόσο η δυσπλασία του τραχήλου όπως και το αρχικό στάδιο καρκίνου τραχήλου (στάδιο Ι) ΔΕΝ είναι ορατά με το γυμνό μάτι. Για αυτόν το λόγο γίνεται το τεστ PAP, η κολποσκόπηση με βιοψίες ή η κωνοειδής εκτομή τραχήλου.